Aşk, hayatımızda yer edinmiş üzerine şiirler, filmler, şarkılar adanmış ve pek çok araştırmada incelenen bir kavram olmuştur. Aşk hepimiz için biriciktir. Farklı anlamlar ifade eder. Kimi onunla hiç karşılaşmadığını belirtirken kimileri tam da içine düştüğünü ifade eder. Aşk ile ilgili yapılan araştırmalarla beraber, en ünlülerinden birisi de Sternberg’in Üçgen Aşk Teorisidir. Aşkın birlikte bir üçgenin köşelerini oluşturduğu düşünülebilecek üç bileşen açısından anlaşılabileceğini savunur.
Üçgen, katı bir geometrik modelden ziyade bir metafor olarak kullanılır. Bu üç bileşen; yakınlık, tutku ve bağlılıktır. Her bileşen sevginin farklı bir yönünü gösterir. Bu tür aşklardan bazıları, romantik veya cinsel ilişkideki iki kişi arasındaki aşka odaklanır, ancak bu aşk türleri, diğer kişilerarası ilişki biçimleri için de geçerlidir. Bu teori, insanların zamanın herhangi bir anında değişen derecelerde yakınlık, tutku ve bağlılık gösterebileceğini öne sürer.
Sternberg’in teorisinin değerini doğrulamak için araştırmalar ortaya çıktı. The Journal of Sex Research’te yayınlanan 2020 tarihli bir araştırma, üçgen aşk teorisinin evrenselliğine ampirik destek sundu. Bu makale, Sternberg’in tanımladığı aşkın üç bileşenini tartışıyor. Ayrıca yedi farklı sevgi türünü ve her türün bileşenlerini de kapsar.
Aşk Üçgeni Bileşeni Nelerden Oluşur?
Yakınlık: Daha çok duygusal paylaşımları kapsar.
Tutku: Fiziksel çekiciliğe, romantizme ve cinsel tamamlanmaya yol açan duygu ve arzuları içerir. İlişkinin dürtüsel yönüdür.
Bağlılık: Bir kişiyi, biriyle kalmaya ve ortak hedeflere doğru ilerlemeye yönlendiren duyguları içerir. Uzun dönem birlikteliğine dair istikrarı temsil eder.
Aşk Üçgeni Bileşenleri ve Sevgi Deneyimleri
Aşkın üç bileşeni olan yakınlık, tutku ve bağlılık sistematik bir şekilde etkileşime girer. Bir aşk bileşeninin varlığı ya da iki ya da daha fazla bileşenin birleşimi yedi tür sevgi deneyimi yaratır. Bu tür aşklar, bir ilişki boyunca da değişebilir. Örneğin, bir ilişki tutkulu bir aşk olarak başlayabilir, romantik aşka ilerleyebilir ve sonunda bir arkadaşlık aşk durumuna ulaşabilir.
Hoşlanma:
Bileşenler: Yakınlık
Bu tür aşk, yakınlık veya hoşlanma bileşeninin mevcut olduğu, ancak romantik anlamda tutku veya bağlılık duygularının olmadığı zamandır. Arkadaşlık ve flört aşamasında hissedilebilir.
Delicesine Aşk:
Bileşenler: Tutku, Aşk
Hoşlanma ve bağlılık olmaksızın şehvet ve fiziksel tutku duygularıyla hissedilmesidir. Daha derin bir yakınlık duygusu, romantik aşk ya da eksiksiz bir aşkın gelişmesi için yeterli zaman olmamış da olabilir. Bir ilişkide yalnızca fiziksel bir tutkunun olduğu durumdur. İlk delicesine aşık olma anı genellikle çok güçlüdür.
Boş Aşk:
Bileşenler: Bağlılık
Tutku veya yakınlık olmadan partnerlerin birbirine bağlılık hissetmesidir. Bazen güçlü bir aşk, boş aşka dönüşebilir. Bunun tersi de gerçekleşebilir. Örneğin görücü usulü bir evlilik boş aşk ile başlayıp zamanla başka bir aşk biçimine dönüşebilir.
Romantik Aşk:
Bileşenler: Yakınlık ve Tutku
Romantik aşk, partnerlerin birbirine karşı yakınlık hissetmesi ve fiziksel tutkunun da hissedildiği bir zamandır. Ancak birbirlerine karşı herhangi bir bağlılık yoktur. Bu çiftler, uzun süreli ilişki kurmanın veya gelecek planlarının hala kararsız olduğu noktada olabilirler.
Dostça Aşk:
Bileşenler: Bağlılık ve Yakınlık
Arkadaşça aşk, samimi ama tutkulu olmayan bir aşk türüdür. Arkadaşlıktan daha güçlüdür, çünkü uzun vadeli bir bağlılık vardır, ancak cinsel istek çok azdır veya hiç yoktur. Bu tür aşk, genellikle tutkunun öldüğü evliliklerde bulunabilir. Ancak çift, derin bir sevgiye veya güçlü bir bağa sahip olmaya devam eder. Bu aynı zamanda çok yakın arkadaşlar ve aile üyeleri arasındaki aşk olarak da görülebilir.
Aptal Aşk:
Bileşenler: Bağlılık ve Tutku
Bu tür aşkta bağlılık ve tutku mevcuttur, ancak yakınlık yoktur. Partnerler birbiri hakkında çoğu ayrıntıyı bilemeyebilirler. Ne yazık ki, bu tür evlilikler çoğu zaman yürümez. Bunu yaptıklarında, çoğu başarıyı şansa bağlar.
Mükemmel Aşk:
Bileşenler: Yakınlık, Tutku ve Bağlılık
Kusursuz aşk, üç bileşenden oluşur ve aşkın toplam şeklidir. İdeal bir ilişkiyi temsil eder. Bu tür bir aşkı deneyimleyen çiftler, birbirine yakın hisseder, fiziksel bir tutku vardır ve uzun süreli bağlılık söz konusudur.
Sevgi Deneyimleri ve İdeal İlişki
Dr. Sternberg’e göre, aşkın her bileşeninin önemi kişiden kişiye ve çiftten çifte farklılık gösterebilir. İdeal romantik ilişki için üç bileşenin tümü gereklidir, ancak gereken her bileşenin miktarı bir ilişkiden diğerine, hatta bir ilişki içinde zaman içinde farklılık gösterecektir. Bileşenlerin nasıl etkileşime girdiğini bilmek, iyileştirilmesi gereken alanları vurgulamaya yardımcı olabilir. Örneğin, ilişkinizdeki tutkunun bittiğini kabul etmek, kıvılcımı yeniden alevlendirmenin yollarını aramanıza yardımcı olabilir.